1.Ünite Gökyüzündeki Komşularımız ve Biz PDF Konu Anlatımlı Ders Notu

5. Sınıf Fen Bilimleri 1.Konu Gökyüzündeki Komşumuz: Güneş

Gökyüzüne baktığımızda gündüzleri kocaman ve parlak bir ışık görürüz. İşte o bizim en yakın yıldızımız: Güneş 🌞.

Yazının sonunda bulunan PDF indir butonu ile indirebilirsiniz.

Peki, Güneş sadece ışık saçan bir top mu? Hayır! Hadi yakından tanıyalım.

🌟 Güneş Nedir?

Güneş, Dünya’ya en yakın yıldızdır. Ama sakın “yıldız deyince gece gördüğümüz küçücük ışıklar gibi” sanma. O yıldızlar da aslında Güneş gibi devasa gök cisimleridir, sadece çok uzakta oldukları için küçük görünürler.

Güneş, çok sıcak gazlardan oluşmuş dev bir ateş topudur. Çapı yaklaşık 1 milyon 400 bin km’dir. Yani içine 1 milyon tane Dünya sığdırabiliriz! 🌍➡️🌞 Güneşin dünyamıza olan uzaklığınında

150 milyon kilometre olduğunu unutma

🔥 Güneşin İçinde Neler Var?

Güneş, katı bir cisim değil, çoğunlukla hidrojen ve helyum gazlarından oluşur.

Bu gazlar çekirdeğinde öyle güçlü şekilde birleşir ki, nükleer tepkimeler olur. İşte bu tepkimeler sayesinde Güneş, ısı ve ışık üretir. Yani dünyamızda gördüğümüz bütün ışık ve sıcaklık aslında Güneş’in kalbinden geliyor. ❤️🔥

☀️ Güneş ve Dünya Benzer mi?

İkisi de döner. 🌍🔄🌞

İkisinin de kütlesi (ağırlığı) var.

Ama arada çok fark var: Dünya’da kara, deniz ve canlılar var. Güneş’te ise sadece sıcak gazlar bulunuyor. Yani üzerine basmak imkânsız!

🔄 Güneş Döner mi?

Evet! Güneş de tıpkı Dünya gibi kendi ekseni etrafında döner.

Ama çok büyük olduğu için dönmesi zaman alır. Yaklaşık 27 günde bir turunu tamamlar. Yani Güneş’in bir “günü” bizimkinden çok çok uzun!

🌑 Güneş Lekeleri Nedir?

Bazen teleskoplarla Güneş’e bakıldığında koyu renkli noktalar görülür. Bunlara Güneş lekeleri denir.

Buralar, Güneş’in diğer bölgelerine göre biraz daha soğuk olduğu için karanlık görünür. Ama yine de çok sıcaktır (binlerce derece!).

📏 Güneş ve Dünya’nın Boyutları

Dünya: 12.742 km çapında.

Güneş: 1.392.000 km çapında.

Yani Güneş, Dünya’dan yaklaşık 109 kat daha büyüktür. (ÇAPLARINI ÖĞRENMENE GEREK YOK!)

Düşünsene, futbol topu Dünya olsaydı, basketbol sahası büyüklüğünde bir top Güneş olurdu! 🏀⚽

👀 Güneş’e Bakmak Tehlikeli mi?

Kesinlikle evet! Güneş’e çıplak gözle bakmak gözlerimizi yakabilir ve görme kaybına neden olabilir.

Bu yüzden Güneş’i incelemek için özel filtreli gözlükler veya teleskoplar kullanılır.

🌞 Sonuç

Güneş olmasaydı, Dünya karanlık ve buz gibi olurdu. Bitkiler yaşayamaz, biz de nefes alacak hava bulamazdık. Yani Güneş, sadece gökyüzündeki bir komşumuz değil; hayatımızın kaynağıdır. 💛

2. Konu Gökyüzündeki Komşularımız: Ay 🌙

Geceleri gökyüzüne baktığımızda parlayan, şekli sürekli değişen bir gök cismi görürüz. İşte o bizim en yakın komşumuz: Ay.

Peki Ay aslında nedir? Hadi öğrenelim! 👇

🌙 Ay Nedir?

Ay, Dünya’nın uydusudur. Yani Dünya’nın etrafında döner. Güneş gibi bir yıldız değildir. Taş ve topraktan oluşmuş, yüzeyi kraterlerle kaplı, sessiz ve gizemli bir gök cismidir.

📏 Ay ve Dünya’nın Boyut Karşılaştırması

Dünya’nın çapı: 12.742 km

Ay’ın çapı: 3.474 km

Yani Ay, Dünya’nın yaklaşık 4’te 1’i büyüklüğünde. Eğer Dünya bir portakal olsaydı, Ay bir ceviz kadar olurdu. 🍊➝🌰

💡 Ay Işık Kaynağı mı?

Hayır! Ay kendi ışığını üretmez. Bizim gökyüzünde parlak gördüğümüz şey aslında Güneş ışığının Ay’dan yansımasıdır. Yani Ay bir ayna gibi davranır.

🌍 Ay ve Dünya Benzer mi?

İkisi de yuvarlak. Ay’da da dağlar, ovalar ve çukurlar var. Ama Dünya’dan farklı olarak Ay’da denizler, göller, bitkiler ve canlılar yok.

🌬️ Ay’ın Atmosferi Var mı?

Ay’ın atmosferi çok çok incedir. Bu yüzden:

• Hava olayları (rüzgar, yağmur, kar, bulutlar) olmaz.
• Su kalamaz.
• Canlılar yaşayamaz.

Rüzgar olmadığı için Ay’a giden ilk astronotların ayak izleri hâlâ orada duruyor! 👣

👉 1969 yılında Apollo 11 adlı uzay aracıyla giden Neil Armstrong, Ay’a ayak basan ilk insandır. 🚀

🏔️ Ay’ın Yüzeyi

Dağlar,

Ovalar,

Kraterlerle doludur.

Kraterler, göktaşlarının Ay’a çarpmasıyla oluşur. Ay’ın atmosferi ince olduğu için göktaşları yanmadan yüzeye düşer. Dünyamızda atmosfer olduğu için düşen göktaşları atmosferde yanarak kaybolur. Bu olaya halk arasında yıldız kayması denir ancak doğrusu meteorun atmosfere girip yanmasıdır.

👽 Ay’da Yaşam Var mı?

Hayır. Çünkü:

Atmosferi yok denecek kadar ince,

Su yok,

Hava yok.

Yani canlıların yaşaması için gerekli şartlar bulunmuyor.

🔄 Ay’ın Hep Aynı Yüzü Neden Görülüyor?

Ay, kendi ekseni etrafındaki dönüşünü Dünya’nın etrafındaki dönüşüyle aynı sürede yapar (27 gün 8 saat).

Bu yüzden biz her zaman Ay’ın aynı yüzünü görürüz.

🌙 Ay’ın Hareketleri

Kendi etrafında döner (27 gün 8 saat).

Dünya’nın etrafında döner (27 gün 8 saat).

Dünya ile birlikte Güneş’in etrafında döner (365 gün).

🌘 Ay’ın Evreleri

Ay’ın şekli her gece değişiyor gibi görünür. Aslında değişen şey Ay’ın şekli değil, Güneş, Dünya ve Ay’ın konumlarıdır.

🔑 Ana evreler: Yeni Ay, İlkdördün, Dolunay, Son Dördün

🔄 Ara evreler: Hilal, Şişkin Ay

1️⃣ Yeni Ay 🌑

Ay, Dünya ile Güneş’in arasındadır. Ay’ın bize bakan yüzü karanlık olur, göremeyiz.

2️⃣ Hilal 🌙

Ay’ın incecik bir kısmı görünür.

3️⃣ İlkdördün 🌓

Ay’ın yarısı aydınlık görünür.

4️⃣ Şişkin Ay (Büyüyen Ay) 🌔

Ay’ın yarısından fazlası görünür ama tam dolmamıştır.

5️⃣ Dolunay 🌕

Ay’ın tamamı aydınlık görünür. Güneş, Dünya’nın bir yanında; Ay diğer yanında olur.

6️⃣ Şişkin Ay (Küçülen Ay) 🌖

Dolunaydan sonra aydınlık kısmı azalmaya başlar.

7️⃣ Son Dördün 🌗

Ay’ın yine yarısı görünür ama bu sefer diğer yarısıdır.

8️⃣ Hilal 🌘

Sadece incecik bir kısım kalır.

Ve sonra tekrar Yeni Ay ile döngü başlar. Bu döngü yaklaşık 29,5 gün sürer.

🌟 Kısaca

Ay, Dünya’nın uydusudur.

Kendi ışığı yoktur, Güneş’in ışığını yansıtır.

Atmosferi olmadığı için yaşam yoktur.

Hep aynı yüzünü bize gösterir.

Evreleriyle gökyüzünde bize farklı şekiller gösterir.

Ana evreler arasında 7 gün geçer.

Dünyadan Bakıldığında Ayın Evreleri Bu Şekilde Gözükmektedir.

NOT: Görüntüdeki ay görselleri dünyadan bakıldığında nasıl gözüküyorsa o şekilde çizilmiştir.

3. Konu Gökyüzümüzdeki Komşularımız ve Biz 🌍☀️🌙

Gökyüzümüzde üç önemli gök cismi var: Güneş, Dünya ve Ay.

Bunlar sürekli hareket halindeler. Peki bu hareketler olmasaydı ne olurdu? İşte yanıtları 👇

🔄 Güneş’in Hareketi

Güneş, aslında kendi ekseni etrafında döner.

Ama biz Dünya’dan baktığımızda Güneş’in doğudan doğup batıdan battığını görürüz.

Bu aslında Dünya’nın dönmesinden kaynaklanır.

🔄 Dünya’nın Hareketleri

Dünya, kendi ekseni etrafında döner.

Bu dönüş 24 saat sürer.

Sonuç: Gece ve gündüz oluşur. 🌞🌙

Dünya, batıdan doğuya doğru döner. Bu yüzden Güneş hep doğudan doğar, batıdan batar.

Dünya, Güneş’in etrafında dolanır.

Bu dönüş 365 gün 6 saat sürer.

Sonuç: Bir yıl oluşur. 📅

🔄 Ay’ın Hareketleri

Ay kendi ekseni etrafında döner.

Dünya’nın Etrafında Dönüşü

Ay, Dünya’nın etrafında döner.

Bu dönüş yaklaşık 27 gün 8 saat sürer.

Sonuç: Ay’ın evreleri oluşur. 🌙

Ay, Dünya’nın uydusu olduğu için Dünya ile beraber Güneş’in etrafında da dolanır.

⚖️ Güneş, Dünya ve Ay’ın Büyüklüklerini Kıyaslama

Güneş: En büyük. İçine bir milyon Dünya sığabilir.

Dünya: Orta büyüklükte.

Ay: En küçük. Yaklaşık Dünya’nın dörtte biri kadar.

👀 Ama Neden Aynı Büyüklükte Görünüyorlar?

Gökyüzüne baktığımızda Ay ve Güneş neredeyse aynı büyüklükteymiş gibi görünür.

Bunun sebebi:

Güneş çok çok büyük ama çok uzakta.

Ay çok küçük ama Dünya’ya çok yakın.

Bu yüzden gözümüze aynı boyuttaymış gibi gelirler.

🌟 Kısaca

Dünya’nın kendi etrafında dönmesi→ Gece ve gündüz

Dünya’nın Güneş etrafında dolanması → Bir yıl

Ay’ın Dünya etrafında dönmesi → Ay’ın evreleri

Hepsi batıdan doğuya doğru döner.

Güneş en büyük, Dünya orta, Ay en küçüktür. Ama gökyüzünden bakınca Güneş ve Ay benzer büyüklükte görünür.

Diğer 5. Sınıf konu anlatım ve ders notlarını sitemizden ücretsiz indirebilirsiniz.